TORUN HUKUK BÜROSU
Av.Yalçın TORUN
Kızılırmak Mah. 1071 Plaza
1443. Cad.NO:25/B Blok, Daire 27
Tel/Fax:0312 432 56 78
torunhukukburosu@gmail.com
Çankaya/ANKARA

YENİ KANUN TEKLİFİNİN KABUL EDİLMESİ HALİNDE TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ DİSİPLİN KANUNU, UZMAN ERBAŞ KANUNU, SÖZLEŞMELİ ER VE ERBAŞ KANUNU’NDA YAPILACAK ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

Türkiye Büyük Millet Meclisine 31.03.2023 tarihinde     2/5023 esas sayılı “Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi“ sunulmuş olup bu kanun teklifi kabul edildiği takdirde yürürlüğe girecek önemli düzenlemeler şu şekildedir;

1.TSK Personeline verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezaları tek başına iptal davasına konu edilemeyecektir. Fakat disiplin ceza sayısı veya puanı nedeniyle tesis edilen Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğin kesilmesi işlemine karşı iptal davası açılırsa bu davada uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam disiplin cezalarının hukuka uygun olup olmadığı incelenecektir.

Bilindiği üzere 6413 Sayılı TSK Disiplin Kanunu’na yer alan ”uyarma”, “kınama” ve “hizmete kısmi süreli devam” disiplin cezalarına karşı yargı iptal edilmişti. Mahkeme iptal kararının gerekçesinde; TSK’dan ilişiğin kesilmesi işlemlerine karşı açılan davalarda personele verilen disiplin cezalarının dikkate alındığı, bu cezaların yargısal denetiminin yapılmamasının TSK’dan ilişiğin kesilmesi işlemine karşı açılan davaların yargısal denetimini kısıtladığına ve yargısal denetimin şekli boyutta kaldığına dikkat çekilmişti. İşte bu durumun önüne geçmek amacıyla kanun teklifine yeni bir düzenleme öngörülmüştür.

Bu düzenleme ile TSK Personeline verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezaları tek başına iptal davasına konu edilemeyeceği düzenleme altına alınmıştır. Ancak disiplin ceza sayısı veya puanı nedeniyle tesis edilen Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğin kesilmesi işlemine karşı iptal davası açılırsa; bu davada uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam disiplin cezalarının hukuka uygun olup olmadığı incelenecektir. Düzenleme şu şekildedir;

“Madde 47-31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununun 43 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir

“(1) Askerî Öğrenciler ile erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezalan ile subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezalan hariç bu Kanunda yer alan disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilir. Subay, astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler hakkında disiplin ceza sayısı veya puanı nedeniyle tesis edilen Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğin kesilmesi sonucunu doğuran işlemlere karşı açılan davalarda yargı yolu kapalı olan disiplin cezalarının hukuka uygunluğu mahkemelerce denetlenebilir. Seferberlik ve savaş zamanında ise yüksek disiplin kurulları tarafından verilen Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası hariç bu Kanunda yer alan diğer disiplin cezaları yargı denetimi dışındadır.”

2. 3269 Sayılı Kanuna Tabi Uzman Erbaşların, Atış, Spor Ve Eğitim Faaliyetlerinde İlgili Mevzuatta Öngörülen Standartlara Ulaşamadıkları Takdirde “Görevde Başarısız Olma” Nedeniyle Sözleşmeleri Feshedilebilecektir. Düzenleme şu şekildedir;

“MADDE 37-3269 sayılı Kanuna 12 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir. “Görevde başarısız olma halleri MADDE 12/B- Uzman erbaşlardan; a) Atış, spor ve eğitim faaliyetlerinde ilgili mevzuatında öngörülen standartlara ulaşamayanlar, b) Harekât, operasyon, iç güvenlik, hudut ve kolluk/asayiş görevleri ile kadro görevinin gereklerini yerine getirmede yetersizlik veya isteksizlik göstererek vazifeyi yahut birliğin emniyetini tehlikeye düşürenler veya görevin yapılmasını aksatanlar, bu durumlarının rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlanması halinde görevde başarısız sayılırlar ve 12 nci maddenin ikinci fıkrasına göre sözleşmeleri feshedilir.”

3. 3269 Sayılı Kanunda Uzman Erbaşların “Kendisinden İstifade Edilememe” Halleri Sayılmıştır.

Anayasa mahkemesi uzman erbaşların “kendisinden istifade edilememe” hallerinin kanunda tanımlanmadan ve sayılmadan doğrudan yönetmelik ile düzenleme altına alınmasının anayasa madde 70’te yer alan kamu hizmetine girme hakkını ihlal ettiğine karar vermişti. Bu iptal kararı da 10 Mart 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girmişti. 10 Mart 2023 tarihinden bu yana uzman erbaşların sözleşmeleri ““Kendisinden İstifade Edilememe” nedeniyle feshedilememektedir. İşte bu nedenle uzman erbaşların “Kendisinden İstifade Edilememe” hallerinin kanun ile düzenleme altına alınması amaçlanmıştır. Söz konusu düzenleme şu şekildedir;

“MADDE 38-3269 sayılı Kanuna 12 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

 “Kendilerinden istifade edilememe halleri MADDE 12/C- Uzman erbaşlardan;

a) Gelirinin çok üstünde borçlanmaya düşkün olan ve bu borçlarım ödememeyi alışkanlık haline getirenler,

b) Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olanlar veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunanlar,

c) Devletin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Jandarma Genel Komutanlığının veya Sahil Güvenlik Komutanlığının manevi şahsiyetine zarar verecek nitelikte suç veya disiplinsizlik teşkil eden tutum, davranış veya fiillerde bulunanlar,

ç) İntihara teşebbüs eden, kendisini veya bir başkasını kasten hizmete yaramayacak hale getiren ve getirtenler, kasten veya tedbirsizlik suretiyle ateşli silah ile kendisini veya başkasını yaralayanlar,

d) Disiplinsizliği alışkanlık haline getirdiği anlaşılanlar,

e) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullandığı rapor ile tespit edilenler,

f) Mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içinde toplam yedi gün ve daha uzun süre göreve gelmeyenler,

g) Türk Silahlı Kuvvetlerinde komando birliklerinde görev yapmak üzere Komando branşında veya Jandarma Genel Komutanlığında Jandarma alt branşında istihdam edilmek üzere temin edilenlerden en az dört yıl hizmet süresini tamamlamadan, vazifenin sebep ve tesiri nedenleri hariç, komando niteliğini kaybettiği yönünde sağlık kurulu raporu alanlar,

ğ) Uzman erbaş olmak için gerekli nitelik ve şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılan veya sözleşme süresi içinde bu niteliklerinden herhangi birini kaybedenler,

h) Bu Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında sıhhi anzası devam edenler, bu durumlarının rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlanması halinde kendinden istifade edilemeyecek personel sayılırlar ve 12 inci maddenin ikinci fıkrasına göre sözleşmeleri feshedilir.”

4. 3269 Sayılı Kanuna tabi uzman erbaşların Harekat veya yurtdışı görevi nedeniyle astsubaylığa geçme sınavına başvuramaması veya katılamaması halinde, sınava başvuru hakkı veya katılım hakkının korunacaktır. Düzenleme şu şekildedir;

“MADDE 39- 3269 sayılı Kanunun 15 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“Astsubaylığa geçmek için gerekli başvuru şartlarım haiz olup harekât veya yurt dışı operasyon görevleri nedeniyle birinci fıkramn (a) bendi kapsamında başvuruda bulunamayan veya seçme sınavına katılamayan uzman erbaşlara başvuru yapamadıkları veya katılım sağlayamadıkları sınav sayısı kadar sınav hakkı verilir.”

5. 6191 Sayılı Kanuna Tabi olarak çalışan Sözleşmeli er ve erbaşların “Uzman Erbaşlığa Geçirilmeleri” için gerekli şartlar düzenleme altına alınmış olup, bu şartları taşıyanlar Uzman çavuş rütbesinde göreve başlatılacaklardır. Düzenleme Şu Şekildedir;

“MADDE 46- 6191 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

“Uzman erbaşlığa geçirilme: EK MADDE 5- (1) Sözleşmeli erbaş ve erlerden bu fıkradaki şartlan sağlayanlar; kuvvet komutanlıklarının, Jandarma Genel Komutanlığının ve Sahil Güvenlik Komutanlığının ihtiyaç duyacağı miktar kadarı, aynı kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı içerisinde olmak şartı ile uzman erbaşlığa nasbedilirler. Uzman erbaşlığa geçirilmeye ilişkin usul, esas ve şartlar aşağıda belirtilmiştir:

a) En az lise mezunu olmak,

b) Uzman erbaş olmaya istekli olmak,

c) Başvuru tarihinde ikinci hizmet yılını tamamlamış olmak,

ç) Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak,

d) 18/3/1986 tarihli 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununda ve bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmelikte belirtilen; ceza durumuna, kişisel ve ahlakî niteliklere, disiplin durumuna, görevdeki başarısına, sağlık durumuna, mesleki yeterliliğe ve sahip olması gereken diğer niteliklere ilişkin şartlan sağlamak,

e) Tabi tutulacakları temel askerlik eğitiminde başarılı olmak.

(2) Sözleşmeli erbaş ve erlerden uzman erbaşlığa naspedilecekler;

a) Uzman çavuş rütbesinde göreve başlatılırlar.

b) Tabi tutulacakları eğitimler esnasında özlük haklan yönünden sözleşmeli erbaş ve er statüleri devam eder. Eğitimlerde başarılı olamayanlar ile kendi isteği ile ayrılanlardan, istekli olan ve sözleşmeli erbaş ve er olmak için gerekli olan şartları kaybetmemiş olanlar sözleşmeli erbaş ve er olarak hizmete devam ettirilirler. Eğitimini başarıyla tamamlayarak, bu madde kapsamında uzman erbaş naspedilenler için, 3269 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde öngörülen intibak dönemi uygulanmaz.

c) Bu personelin sözleşmeli erbaş ve erlikte geçen hizmet süreleri uzman erbaşlık hizmet süresinden sayılmaz.”

Av.Meryem KILIÇ

Av.Yalçın TORUN

Av.Semih Ali GÜLER

Tel:0312 432 56 78 – 0505 621 99 92